"Thư Gửi BẠN TA" là một trang nhà gồm các bài viết của nhà báo Bùi Bảo Trúc dành riêng cho các độc giả trên mang lưới toàn cầu, xuất hiện đều đặn trên các báo Việt tại hải ngoại trong nhiều năm qua. Các báo Việt ngữ khác muốn phổ biến xin liên lạc trực tiếp với tác giả qua địa chỉ "tgbt@yahoo.com".
Bạn ta,
Tin NBC sáng nay vừa đề cập đến một trường hợp mất việc khá kỳ cục. Trong hoàn cảnh kinh tế hiện nay, bất cứ ai mất việc cũng là một bất hạnh, đáng để chúng ta tội nghiệp nhưng trường hợp của Colin Nicholas thì chuyện mất việc của ông lại càng đáng để chúng ta tội nghiệp nhiều hơn nữa.
Ông thầy giáo này mất việc một cách oan uổng và không ai có thể làm gì được để giúp ông. Ông cũng không thể khiếu nại, đòi xét lại, vì khi bị cho nghỉ việc, ông vẫn còn đang trong tình trạng được mướn tạm. Bản tin NBC cho biết ủy ban giáo dục quận Collier thuộc tiểu bang Florida hồi tháng 12 năm ngoái đã thình lình cho ông nghỉ việc mà không nêu ra một lý do nào rõ ràng.
Colin Nicholas từng có 15 năm kinh nghiệm dậy trung học nhưng tại học khu Collier, ông chỉ mới được mướn vào.
Thầy giáo Nicholas dậy môn chính là thể dục nhưng ông cũng được trao cho trách nhiệm phụ trách lớp giáo dục sinh lý. Và đó là đầu mối, căn nguyên của chuyện ông mất việc.
Trong chương trình giáo dục sinh lý, ông phải giảng cho các học sinh nguy cơ của các thứ bệnh phong tình cùng với cách phòng ngừa để khỏi mắc những bệnh này. Và trong khi giảng bài, ông đã dùng một chiếc áo mưa để chỉ cho các học sinh cách dùng nó.
Ông giáo sư đầy lương tâm chức nghiệp và yêu nghề, hết lòng vì học sinh này đã tìm mọi cách để chỉ dẫn cho các học sinh của ông cách dùng những cái bao cao su.
Muốn cho các em dễ hiểu, ông nghĩ phải dùng cái trợ huấn cụ để sự lĩnh hội của đám học trò dễ dàng hơn.
Nhưng trợ huấn cụ để giúp ông làm công việc đó, trong bài học, coi bộ không có được nhiều. Trong khi các học sinh của ông thì sự hiểu biết cũng chưa có được bao nhiêu.
Thì vì hiểu biết không được bao nhiêu nên mới khó giảng giải cho các em hiểu.
Không có trợ huấn cụ như quả địa cầu để dậy giờ địa lý, những cái ống nghiệm để dậy bài hóa học vân vân nên ông phải sử dụng tối đa óc sáng tạo của ông.
Không thể dùng cây bút chì, cái thước kẻ để chỉ cho các em cách đeo cái áo mưa vào, ông giáo Colin Nicholas bèn hy sinh luôn bữa trưa của ông cho việc học của các em. Ông không ăn quả chuối, và đem nó vào trong lớp để dậy các học sinh.
Có lẽ ông nghĩ quả chuối là cái trợ huấn cụ gần gũi nhất mà ông có thể đem vào lớp cho các học sinh quan sát để học bài cho thấu đáo, thông suốt. Ông dùng quả chuối để dậy cho các học sinh trong lớp cách dùng những cái bao cao su.
Tuần lễ sau, ông nhận được giấy cho nghỉ việc. Có điều trong bức thư sa thải ông thì học khu Collier không nêu lý do nhưng tại một cuộc tiếp xúc riêng, ông được cho biết là việc làm của ông trong lớp đã gây bối rối cho các học sinh.
Nên ông bị cho nghỉ.
Làm các học sinh bị bối rối?
Lớp ông phụ trách đâu có phải là lớp văn chương Anh? Các học sinh tại lớp ông phụ trách đều biết những điều được đem giảng không phải là Joseph Conrad, T.S. Eliot, Keats, Byron...Các em biết sẽ được dậy về những thứ khác hơn là văn thơ của những ông này. Những thứ ấy cũng không phải là vật lý của Isaac Newton, của Einstein...
Thế thì tại sao lại bối rối khi được giảng cách dùng cái bao cao su quàng vào quả chuối?
Bộ muốn ông thầy phải dùng cái bút chì thay cho quả chuối hay sao?
Vậy thì có khác gì dắt con bò vào lớp để dậy cho học sinh có ý niệm về cái laptop yêu quí của tôi không?
Thầy Colin Nicholas không những không nên bị đuổi mà còn phải tặng cho thầy cái giấy khen là đằng khác,
Hay là các giới chức của học khu muốn thầy dùng những thí dụ trung thành hơn, chính xác hơn để dậy cách dùng bao cao su?
Ngày 16 tháng 4 năm 2013
Bạn ta,
Hạ tuần tháng trước, một người đàn ông ở thủ đô Áo đã được các y sĩ của bệnh viện thay cho một cái lưỡi mới sau khi cái lưỡi cũ của ông bị cắt bỏ vì bị ung thư.
Người đàn ông 42 tuổi này, sau 14 tiếng đồng hồ trong phòng giải phẫu của bệnh viện, đã có cái lưỡi mới. Các y sĩ cho biết ông sẽ bình thường trở lại, sẽ ăn, sẽ nói được như thường và hiện nay, không thấy có dấu hiệu nào cho thấy cơ thể của ông không thích cái lưỡi mới, đòi vứt nó đi, tống nó ra ngoài, không nhận nó, như một số các trường hợp giải phẫu ghép các bộ phận khác. Có điều là các y sĩ cho biết ông sẽ là người thực bất tri kỳ vị, ăn uống ngon cũng không biết và dở cũng … ăn hết, không phàn nàn chi cả.
Vài ba tuần nữa, khi những vết khâu lành lặn, người ta có thể sẽ biết cái lưỡi mới của ông sẽ ra sao, và đời sống của ông với nó, cái lưỡi mới đó, sẽ như thế nào.
Hãy khoan bàn đến chuyện nói. Vì có thể chuyện đó còn mất một thời gian nữa. Nhưng chuyện ông mất vị giác, đời sống của ông sẽ vui hơn. Ông sẽ không câu nệ về chuyện ăn uống nữa. Nấu gì ăn nấy, không phàn nàn, không chê ỏng chê eo dẫu cho bị quăng cho vài ba món nấu như ma mửa, vẫn ăn như thường. Mì gói cũng không khác gì Cordon Bleu nữa.
Nhưng cách ăn nói của ông chắc chắn sẽ khác. Những cái lưỡi thường, ăn nói tử tế thì phải khác những cái lưỡi át xít, như người Mỹ vẫn nói.
Ðúng như người hàng thịt trong truyện cổ đã lý luận, cái lưỡi là bộ phận quyết định những gì trở thành tiếng nói phát ra từ miệng.
Mồ cha con bướm trắng
Mồ mẹ con ong vàng
Khen ai uốn lưỡi cho nàng nói chua … (ca dao)
Nói điều chanh chua, độc ác, ngoa ngoắt là do cái lưỡi mà ra. Chẳng thế mà một trong những hình phạt dành cho những kẻ khi quân, khinh thế, ngạo vật, ăn nói bậy bạ là cắt lưỡi. Nhan Cảo Khanh chỉ vì không chịu về hàng sau khi Thường Sơn thất thủ, lại còn trừng mắt mắng chửi An Lộc Sơn nên bị cắt lưỡi rồi giết chết (Chính làm cái lưỡi Cảo Khanh/ Thường Sơn chửi giặc chịu hình cũng ưng: Ngư Tiều Vấn Ñáp)
Chuyện nói năng của ông chắc phải khác. Ông trở thành người mở miệng ra là gẫy cây, gẫy cối hay là toàn những lời dịu dàng dễ nghe tuỳ thuộc vào cái lưỡi mới.
Người Trung Hoa đã từng ví lưỡi như móc, môi như gươm -- câu thiệt, kiếm thần -- để ví lời nói khéo có thể hãm hại được người, hay thiệt kiếm, thần sang, lưỡi như gươm, môi như súng là nói năng ghê gớm mạnh mẽ lắm.
Chuyện này phải đợi khi lưỡi cử động mạnh mới biết được. Nhưng nếu quả thật thay cái lưỡi mới sẽ đổi được cách ăn nói, thì rồi đây, chuyện gắn cho cái lưỡi mới sẽ được ghi nhận thường hơn, không còn là thứ tin tức mà tất cả các hãng thông tấn từ AP đến UPI, Reuters, AFP… mấy ngày hôm nay làm ầm lên như người ta vừa thấy.
Nhiều khi cũng chẳng phải đi đâu xa, vợ chồng trao đổi cho nhau, vết thương lành lặn xong, gậy ông đập lưng ông, lưỡi bà nói bà nghe … thì lúc ấy mới hiểu người kia khổ thế nào.
Lúc ấy, nhờ thay lưỡi, các phụ nữ sẽ không còn mang cái tiếng xấu xa như câu thành ngữ Trung Hoa này nữa: phụ nhân trường thiệt vi tệ chi giai, đàn bà mà lưỡi dài, ăn nói ngoa ngoắt là bậc thang tai hại.
Thành công của các y sĩ Áo ở Vienne sẽ đem lại không biết bao nhiêu là thay đổi cho đời sống chúng ta là như vậy.
Ngày 17 tháng 4 năm 2013
Bạn ta,
Những tin tức đọc được trong mấy ngày qua làm tôi không biết nghĩ như thế nào về nước Ðức nữa.
Cả hai đều của thông tấn xã Reuters gửi đi từ Berlin cách nhau có hai ngày. Bản tin thứ nhất (*) cho biết sở thú Berlin định cho 5 con hắc tinh tinh -- chimpanzee -- của sở thú về hưu sớm vì những con khỉ đột này bị coi là quá già, không còn hấp dẫn khách nữa. Lập tức, dự tính của ban giám đốc sở thú bị khách vào thăm sở thú phản đối dữ dội. Ban giám đốc định gửi chúng đi Bắc kinh và thay chúng bằng những con khác trẻ hơn. Báo chí ở Bá Linh cho biết Gusta, Lilly, Karel, Pedro và Soko thực ra chưa phải là những con khỉ già (?) để phải cho về hưu. Cả 5 đều trong tuổi từ 14 đến 24. Tuổi thọ trung bình của loài chimpanzee là 45 đến 50 tuổi nên ở tuổi đôi mươi, chúng chỉ mới đang ở tuổi trung niên, chưa thể coi là già để phải về hưu. Nhưng sở thú thì nhất định cho rằng chúng đã già, gần như suốt ngày chỉ hết nằm lại ngồi, không chịu chạy nhẩy, leo trèo, làm trò... khỉ cho khách xem. Ban giám đốc nhìn mãi, thấy sốt ruột vì chúng không chịu làm trò nữa nên muốn đưa chúng đi chỗ khác để đem đười ươi (gorilla) và một giống khỉ đột khác (pigmy chimpanzee) vào thay thế. Những con này, theo nhân viên sở thú, chịu làm trò nhiều hơn và đẻ cũng nhiều hơn.
Nếu ở Mỹ, có thể chúng không bị đối xử như thế. Vì luật cấm kỳ thị về tuổi tác, ở Mỹ không một ai bị buộc phải về hưu.
Thế nhưng chỉ hai ngày sau, thông tấn xã Reuters lại đánh đi một bản tin khác (**) cho biết một phụ nữ làm nghề buôn hương bán phấn, xong việc, rời nhiệm sở ở thị trấn Bochum thuộc miền tây nước Ðức vào lúc 4 giờ 30 phút sáng, để về nhà thì bị cướp giật mất ví và xô ngã xuống đường bị thương nhẹ.
Phụ nữ này, theo tin của sở cảnh sát Bochum, đã 77 tuổi.
Chao ơi, 77 tuổi mà còn phải làm "ca" đêm, gần sáng mới xong việc, lọ mọ, lẩy bẩy, run rẩy chống gậy (?) đi về nhà thì người phụ nữ cao niên này bị cướp xô ngã để giật cái bóp.
Tại sao nước Ðức, quốc gia giầu có, văn minh vào bậc nhất Âu châu, quốc gia từ lâu vẫn được nghĩ là đối xử tử tế với người già, và hai hôm trước, tin còn cho hay là rất nhân đạo với mấy con khỉ đột, không nỡ bắt chúng phải làm việc khi đến tuổi trung niên, lại để cho một phụ nữ cao niên như vậy phải mỗi tối trang điểm, phấn son, xiêm áo vào để "ngạo với nhân gian một nụ cười" nhăn nhúm, dúm dó như thế?
Cụ bà làm được gì ở cái tuổi gần bát tuần? Những lóng xương bị bệnh thấp khớp hành hạ chưa đủ sao còn phải hành cái nghề vất vả ấy?
Tưởng tượng cụ trệu trạo gắn hàm răng giả vào miệng, tay điều chỉnh lại cái máy trợ thính hỏi khách... muốn gì thì tội biết là bao.
Trông những người phụ nữ trong những bức tranh của Toulouse Lautrec đã thảm, tưởng tượng cụ còn nản chừng nào nữa. Những người đàn bà nhăn nhúm mặt mày hốc hác xanh xao son phấn bệt trên da mặt, những cái vú chẩy thõng ở Moulin Rouge dưới ánh đèn vàng vọt mà Lautrec vẽ ở những hộp đêm, những động đĩ Paris cuối thế kỷ 19 chắc cũng không thể bi đát như người phụ nữ cao niên trong bản tin của Reuters.
Nhưng điều khó hiểu là cụ vẫn sống được bằng cái nghề xưa cũ nhất trái đất ấy. Thành phần nào là cái thứ người có thể tàn tệ như vậy với một phụ nữ cao niên như cụ?
Không, tôi không muốn nói tới tên kẻ cướp xô cụ xuống đường...
(*) Being A Middle-Aged Chimp No Tea Party
(**) Prostitute, 77, Mugged After Night Shift
(**) Prostitute, 77, Mugged After Night Shift
Ngày 18 tháng 4 năm 2013
Bạn ta,
Thế là chuyến bay do hãng du lịch ở Houston đã diễn ra yên lành.
Yên lành vì không thấy ai thưa kiện gì cả. Khởi đi từ Miami, chiếc Boeing 727 đã đáp xuống Cancun bình an. Lý do là vì trên phi cơ, các hành khách không được mời uống cà phê hay trà nóng, không ai bị phỏng quay ra thưa kiện phiền nhiễu. Nhất là những khu vực có thể bị phỏng lại là những vùng cơ thể, nếu bị nước sôi đổ vào, sẽ khó mà ước lượng được thiệt hại để bồi thường sao cho thỏa đáng.
Hành khách, tất cả 87 người, đã trả mỗi người $499 để được bay một chuyến thoải mái đi chơi Mexico, không vướng bận(?) gì trong suốt chuyến bay.
Sau khi phi cơ bình phi, từ phòng lái, thay vì loan báo trên loa phóng thanh là hành khách có thể tháo dây lưng an toàn, thì phi hành đoàn cho biết hành khách có thể tháo luôn cả những dây lưng quần, trút bỏ quần áo để đi lại, đứng ngồi hoàn toàn tự do trong suốt chuyến bay.
Chính vì thế, các tiếp viên mới chỉ mời cà phê và trà nguội, thay vì cà phê và trà nóng.
Tôi không định đi một chuyến như thế nhưng chắc cảnh trên máy bay phải hay lắm.
Tưởng tượng đèn hiệu trên trần máy bay vừa đổi qua hình chiếc khóa dây lưng trong thế mở, thì hành khách nhất loạt đứng lên, tiếng zipper rít lên, những cái tay vòng ra sau lưng rồi tiếng những chiếc khóa mở ra kêu xoành xoạch như tiếng cơ bẩm lúc đạn lên nòng thì còn gì vui hơn.
Các hành khách xếp quần áo cho vào va ly, túi để trên đầu rồi vươn vai ngồi xuống ghế bằng dáng điệu khoan khoái và khỏe khoắn nhất.
Rồi tiếp viên đi tới từng hàng ghế một mời hành khách cà phê và trà. Hành khách đỡ lấy những ly cà phê, những ly trà, không … thèm hạ cái khay ở lưng ghế trước xuống, cứ thế cầm ly nước mà uống.
Tại sao lại hạ cái khay xuống? Cứ cầm ly cà phê, ly trà mới đáng đồng tiền bỏ ra mua vé đi Cancun chứ.
Hạ cái khay xuống thì … cũng như không. Và chính vì không có cái khay, các hành khách nhất định cầm tay cà phê và trà để uống nên hãng du lịch sợ trách nhiệm, không mời cà phê và trà nóng.
Hãng du lịch cho biết đây là chuyến đầu tiên. Như vậy sẽ còn có những chuyến khác. Nhưng một số người sẽ không bao giờ đi trên những chuyến bay như thế.
Tưởng tượng bị xếp cho ngồi ghế phía ngoài, bên trong đã sẵn hai ông bà hành khách khác. Cứ trà với cà phê như thế, thỉnh thoảng chàng hay nàng lại phải đứng dậy đi làm thuỷ lợi thì làm sao sống?
Chàng hay nàng sẽ ngó qua, cười ngỏn ngoẻn, đứng dậy, rồi lạng nguyên một bộ mông tổ chảng qua mặt người ngồi ghế ngoài thì chàng làm sao tránh được phong cảnh hãi hùng đó?
Nhất là khi tuổi tác đã cao, các bộ phận của chàng hay nàng quyết định rời chỗ, vì chúng không còn chống lại được sức hút của trái đất nữa, kéo lê sền sệt qua người hành khách hiền lành ngồi phía ngoài thì sao?
Không lẽ ngồi im, lẩm nhẩm hát “người … lê qua đùi tôi, có rớt gì không người” thì tội cho ca khúc Người Ði Qua Ðời Tôi biết là bao nhiêu …
Cho nên có tặng vé cho đi một chuyến miễn phí thì cũng nhất định là không.
Không bao giờ.
Ngày 19 tháng 4 năm 2013
Bạn ta,
Người viết bản tin AP mà tôi đọc được hôm qua thực rất đáng bị lôi ra đánh cho một trận mới phải.
Bản tin nói về vụ tranh chấp ở thị trấn Leonia, New Jersey giữa người chủ một căn nhà và người kia là chủ của một con chó thực ra không có gì đáng nói. Nhưng cái tựa của bản tin này vừa tầm bậy tầm bạ vừa lăng mạ tất cả loài người văn minh và lịch sự của thế giới này của chúng ta.
Cái tựa nguyên văn như thế này: N.J. Men Spar Over Dog's Bathroom Habits.
Những chữ dùng trong cái tựa này làm tôi nghĩ người viết nó cần phải được gửi đi học lại để viết tin mới được.
Bathroom habits, như trong nguyên văn, có nghĩa là những thói quen trong buồng tắm. Buồng tắm có thể được dùng trong nhiều việc. Tắm rửa, gội đầu là việc chính. Các công tác bài tiết của cơ thể cũng có thể được làm trong buồng tắm. Vì thế, có khi vào buồng tắm nhưng không để tắm mà có thể là để làm những việc khác nữa.
Cũng vì lý do đó, khi nói đi vào buồng tắm, dùng cái buồng tắm là cách nói thanh tao hơn thay vì nói rõ ra chủ đích đích thực của việc cần dùng cái buồng tắm.
Nhưng thế nào là thói quen trong buồng tắm?
Ðó là những chuyện thường làm, những thói quen khi dùng cái buồng tắm. Thí dụ tắm xong thì rửa sạch bồn tắm, nhặt những sợi tóc rụng để bồn khỏi nghẹt. Dùng cái bồn rửa tay xong thì lau cho khô. Bàn chải đánh răng để vào ống. Tuýp kem đánh răng thì bóp từ dưới lên trên. Gần hết giấy thì thay giấy mới tránh gây kinh hoàng cho người vào sau. Dùng giấy thì dùng vừa phải, không phải mỗi lần vào là kéo nửa cuộn ra coi chơi. Nhấc cái bệ cầu lên thì khi xong việc phải hạ xuống. Cố nhắm cho kỹ, đừng để cho bắn lung tung ra ngoài. Nếu cần phải đọc trong khi dùng buồng tắm thì nên đọc Reader's Digest với những bài ngắn. Không nên đem trường thiên tiểu thuyết vào buồng tắm. Chỉ khi nhà có một mình và không có trẻ con hay người lớn yếu bóng vía trong nhà hãy hát trong buồng tắm. Thấy có tiếng hắng giọng bên ngoài thì cố gắng cắt ngắn thời gian chiếm đóng buồng tắm để khỏi tạo ra những đáng tiếc đầy bối rối và khó xử cho người bên ngoài. Nên mở to radio hay CD trong buồng tắm để cho tiếng hát át... các thứ tiếng khác. Nếu cần, giật nước để những tiếng thở mệt nhọc khỏi vọng ra ngoài. Xong việc, khi bước ra, nên cười (nếu ngồi quá lâu) để mặt mũi trông đỡ vẻ táo bón...
Ðó là những thói quen trong buồng tắm -- bathroom habits -- như lối hiểu thông thường của tôi. Thế thì theo bản tin của AP thì bộ loài chó cũng dùng cái buồng tắm ư?
Không. Vì không nên mới có chuyện. Con chó trong bản tin khi đi ngang qua cửa nhà người đàn ông nọ thì dừng lại và để trên bãi cỏ một chút kỷ niệm. Chủ nhà đòi chủ chó phải hốt mang đi. Chủ chó không chịu, chủ nhà kiện chủ chó ra tòa.
Như vậy, con chó trong bản tin không hề vào buồng tắm để tắm rửa. Nó chỉ dừng lại, bón cho bãi cỏ một bãi. Vậy thì cứ nói là con chó đại tiện ra bãi cỏ cũng đã là lịch sự chán. Nhưng người viết cẩn thận, có thể là sau khi thấy những tấm bảng ghi rõ Nhà Ỉa, Nhà Ðái mang từ Hà Nội vào dựng ở miền Nam, đã quyết định phải lịch sự trong ngôn ngữ một chút.
Do đó mà có những chữ bathroom habits trong tựa của bản tin.
Chó mà cũng có bathroom habits sao?
Bathroom habits của chó là thế nào? Là giơ cái chân lên vừa đủ dễ khỏi ướt? Khoảng 45 độ, chứ không cần tới 90 độ, bầy hết ra cho mọi người coi? Xong việc, quay lại hốt món quà mang về nhà chủ? Cầm theo cuộn giấy để tự làm sạch, khỏi chùi vào ghế sa lông, giường ngủ của chủ? Lúc cần cho thoát một ít hơi trong ruột thì chạy ra ngoài vườn, tránh bắt chủ phải ngửi trung tiện của chó?
Loài chó không bao giờ lịch sự và có học như thế. Chúng tiểu, trung và đại tiện lung tung mặc cho chủ lo đi sau mà hốt. Chúng không hề có những thói quen trong buồng tắm. Chúng không biết nhường nhau bao giờ. Có khi hai ba cậu chó cùng gác chân lên cột đèn, lên cột ống nước cứu hỏa, không xếp hàng trước sau gì cả. Xong việc là ngoắc đuôi chạy đi ngay, không lo chuyện giấy... má gì hết.
Tại sao vậy? Trong khi chó và giấy cùng có... má đi ngay đằng sau mà!
Phải chi mà nó biết cầm tờ Nhân Dân đọc khi dùng cái cột đèn thì giống chủ nó biết là bao nhiêu.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 168)
SOME OFTEN CONFUSED VERBS
Bản ghi chép lại do Trúc Giang thực hiện. Bài học số 168 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 7 năm 2013.
QUỲNH ANH:
Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Trúc Giang và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
Thưa anh, QA nhận được thư của một khán giả, ông Nguyễn Huỳnh ở Austin muốn anh giải thích thêm về động từ TO HANG, khi nào thì TO HANG là một động từ bất qui tắc tức là IRREGULAR, quá khứ là HUNG, quá khứ phân từ là HUNG và khi nào thì TO HANG là một động từ qui tắc REGULAR, quá khứ là HANGED, và quá khứ phân từ là HANGED.
TRÚC GIANG
Cháu cũng thắc mắc về động từ đó cùng với động từ TO FALL, FELL , FALLEN và TO FELL, FELLED, FELLED.
BBT
Thực ra còn có mấy động từ khác cũng gây bối rối không ít cho người học Anh ngữ, tôi sẽ đem ra nói luôn trong bài học hôm nay. Trước hết là động từ TO HANG, HUNG, HUNG và TO HANG, HANGED, HANGED. Đây là hai động từ khác nhau hoàn toàn.
Động từ bất qui tắc (IRREGULAR) TO HANG, HUNG, HUNG là treo, như treo cái áo, treo bức tranh, treo cờ. Thí dụ THEY HUNG THE PAINTING IN THE LIVING ROOM nghĩa là họ treo bức tranh trong phòng khách. Trúc Giang và QA thử dùng động từ này trong một thí dụ coi.
TRÚC GIANG
Thưa chú, cháu có thể nói treo ngôi sao trên ngọn cây Giáng Sinh: I HUNG THE STAR ON TOP OF THE CHRISTMAS TREE.
QA
WE HUNG THE FLAG AT HALF MAST FOR THE VICTIMS OF THE BOSTON MARATHON BOMBING là chúng ta treo cờ rủ để tưởng niệm các nạn nhân của vụ khủng bố ở Boston.
BBT
Trong khi đó, TO HANG, HANGED, HANGED, động từ qui tắc, REGULAR VERB, thì lại có nghĩa là giết ai bằng cách treo cổ như THE IRAQI GOVERNMENT HANGED SADDAM HUSSEIN IN 2006.
Động từ Trúc Giang hỏi, TO FALL, FELL, FALLEN là một động từ IRREGULAR nghĩa là té, ngã, rơi, rụng… Thí dụ HE FELL AND BROKE HIS LEG là anh ấy té và bị gẫy chân. QA cho nghe 2 thí dụ của cô coi, rồi tới Trúc Giang.
QA
HOUSE PRICES FELL A LITTLE BIT LAST MONTH.
THE LEAVES TURNED RED AND FELL AROUND 2 WEEKS AGO.
TRÚC GIANG
THE PLANE FELL FROM SKY AND BURNED ON THE GROUND.
IN 1975, HUE FELL BEFORE SAIGON nghĩa là Huế thất thủ trước Sài Gòn.
BBT
Cám ơn hai cô. Động từ FELL, FELLED, FELLED không dính dáng gì tới động từ TO FALL, FELL, FALLEN. TO FELL là cắt, chặt, đốn cây (cho đổ xuống). Thí dụ THE FENGSHUI MASTER WANTED TO FELL THE LARGE TREE IN THE FRONT YARD.
QA
Khi QA dọn vào căn nhà này, QA đã phải chặt tất cả những cây chuối ở sân sau: WE HAD TO FELL ALL THE BANANA TREES IN THE BACK YARD.
TRÚC GIANG
Cháu cũng thế: WE HAD TO FELL A MAPLE TREE TO GET A BETTER VIEW OF THE OCEAN. Cháu phải chặt cây phong trước nhà để nhìn được ra biển.
BBT
Động từ TO GRIND, GROUND, GROUND cũng có thể làm cho hai cô lầm với động từ TO GROUND, GROUNDED, GROUNDED.
TRÚC GIANG
Hình như cháu đã trông thấy chữ GROUNDED trên bao cà phê mà cháu mua cho ba cháu tuần trước thì phải.
BBT
Trúc Giang nhìn lầm rồi. Cà phê chưa xay, còn nguyên hạt là WHOLE BEAN COFFEE. Cà phê đã xay thì làGROUND COFFEE chứ không phải là GROUNDED COFFEE.
QA
Đúng rồi, QA thấy ở quầy thịt trong chợ còn bán GROUND BEEF và GROUND PORK, vậy GROUND là xay. Còn GROUNDED là gì thưa anh?
BBT
TO GRIND, GROUND, GROUND là xay, là nghiền, là nghiến. TO GRIND COFFEE là xay cà phê. COFFEE GRINDER là cái máy xay cà phê. GROUND COFFEE là cà phê đã xay. FRESHLY GROUND COFFEE là cà phê mới xay.
TRÚC GIANG
Cháu nhớ có cô bạn cứ ngủ là nghiến răng kèn kẹt. Vậy nghiến răng là TO GRIND THE TEETH phải không chú?
BBT
Đúng vậy. Còn động từ TO GROUND, GROUNDED và GROUNDED thì nghĩa là bắt ở nhà, không cho ra ngoài sân chơi, phạt không cho đi chơi với bạn, hay không cho cất cánh như khi nói về máy bay. Thí dụ UNITED AIRLINES GROUNDED SOME PLANES FOR SAFETY CHECK nghĩa là công ty hàng không United Airlines tạm ngưng hoạt động, không cho bay một số máy bay để kiểm soát an toàn.
QA
Thưa anh, cách đây mấy tháng, cậu con trai hàng xóm bạn của con QA bị ba nó phạt nguyên một tháng không cho ra khỏi nhà đi chơi với con trai QA vậy thì phải nói thế nào trong trường hợp đó? Trúc Giang biết không?
TRÚC GIANG
Cháu nghĩ cháu sẽ nói HE GROUNDED HIS SON FOR THE WHOLE MONTH, như thế có đúng không thưa chú?
BBT
Rất đúng. Cũng có tin mới đây, Hoa kỳ đã tạm không cho các máy bay F-35 hoạt động vì có trục trặc. THE USGROUNDED ALL F-35 FIGHTERS TO CORRECT SOME PROBLEMS.
Hai động từ này cũng hay bị dùng sai tương tự như TO FALL và TO FELL của Trúc Giang vậy. Đó là động từ TO FIND, FOUND, FOUND và TO FOUND, FOUNDED, FOUNDED. Động từ bất qui tắc TO FIND, FOUNDED, FOUNDED là tìm thấy, khám phá ra. Động từ qui tắc TO FOUND, FOUNDED, FOUNDED là thành lập, làm ra, sáng lập. Vậy thì CHRISTOPHER COLUMBUS đã làm gì với Mỹ Châu, QA?
QA
QA nghĩ phải dùng TO FIND, FOUND, FOUND nghĩa là tìm ra để nói là COLUMBUS FOUND AMERICA.
BBT
Thế còn George Washington có tìm ra, khám phá ra Hoa kỳ không, Trúc Giang? Chúng ta dùng TO FIND hay TO FOUND với ông Washington?
TRÚC GIANG
Cháu nghĩ phải dùng TO FOUND để nói về Washington: MISTER WASHINGTON FOUNDED THE REPUBLIC. Ông Washington là một trong những người sáng lập ra nước Mỹ.
BBT
Cũng thế, chúng ta dùng TO FOUND với A CLUB, A COMPANY, AN ASSOCIATION, A NATION, AN ORGANIZATION, A SCHOOL… Trong khi đó, với con đường, A ROAD; kho tàng A TREASURE; giải pháp, A SOLUTION; một đáp số AN ANSWER… thì chúng ta dùng TO FIND, FOUND, FOUND.
QA
Thưa anh, có hai động từ TO RISE và TO RAISE cũng làm cho QA thấy rất bối rối, không dám dùng chỉ sợ dùng sai.
BBT
Động từ TO RAISE là động từ qui tắc, quá khứ là RAISED, quá khứ phân từ là RAISED. Động từ này nghĩa là tăng lên, làm cho cao hơn, theo sau nó phải có OBJECT tức là túc từ vì nó là một THA ĐỘNG TỪ (TRANSITIVE VERB). Thí dụ THE GAS COMPANIES RAISED THE PRICES MANY TIMES LAST YEAR nghĩa là các công ty xăng đã tăng giá xăng lên nhiều lần trong năm qua. Trúc Giang nói thử câu chính phủ sẽ tăng thuế trong năm nay bằng tiếng Anh coi.
TRÚC GIANG
THE GOVERNMENT WILL RAISE TAXES THIS YEAR.
BBT
QA nói câu này bằng tiếng Anh coi: chủ nhà lại tăng tiền thuê nhà lên một lần nữa.
QA
THE LAND LORD RAISED THE RENT ONE MORE TIME.
BBT
Trong khi đó, TO RISE, ROSE, RISEN nghĩa là tăng thì lại KHÔNG cần túc từ vì nó là một tự động tự, INTRANSITIVE VERB. Thí dụ GAS PRICE ROSE MORE THAN A DOLLAR IN ONE YEAR là giá xăng tăng hơn 1 đô la trong có 1 năm. QA và Trúc Giang cho nghe thí dụ của hai cô coi.
QA
AFTER THE RAIN OF LAST WEEK, THE RIVER ROSE FAST.
BBT
Đúng rồi, sau trận mưa tuần trước, nước sông dâng lên rất nhanh.
TRÚC GIANG
WHITE SMOKE ROSE FROM THE CORNER OF THE STREETS AFTER THE EXPLOSION là khói trăng bốc lên từ góc phố sau tiếng nổ.
BBT
Đã nói thì phải nói cho hết. Còn khoảng 4 động từ thuộc loại dễ gây bối rối lẫn lộn như thế tôi cũng sẽ nói tiếp ở đây. Đó là TO SET, SET, SET và TO SIT, SAT, SAT. Động từ TO SET là TRANSITIVE VERB cần một OBJECT đằng sau nghĩa là xếp hay đặt một vật gì xuống trong khi TO SIT là INTRANSITIVE, không cần túc từ nghĩa là ngồi xuống. QA và Trúc Giang cho nghe hai thí dụ với TO SET và TO SIT coi.
QA
HE SET THE SOFA NEXT TO THE BOOK CASE là ông ấy kê cái ghế sofa gần chiếc tủ sách.
SHE SAT NEAR THE FIRE PLACE AND CONTINUE TO KNIT là bà ấy ngồi gần lò sửa và tiếp tục đan.
TRÚC GIANG
TRÚC GIANG
WE SET THE CHAIR AGAINST THE WALL là chúng tôi xếp chiếc ghế ở sát tường.
SHE SAT IN THE FRONT ROW là cô ấy ngồi ở hàng ghế đầu.
QA
Thưa anh, QA có lần nghe con trai nói với em nó DON’T FORGET TO SET THE ALARM BEFORE GOING TO BED là đừng quên để/vặn đồng hồ báo thức trước khi đi ngủ, như vậy có đúng không?
BBT
Đúng. Chúng ta cũng có thể nói TO SET THE PRICE là đặt giá cho một món hàng, TO SET THE STOVE AT 350 DEGREES là vặn lò ở mức 350 độ, TO SET THE RADIO AT 1480 AM là vặn radio ở băng tần 1480 AM vân vân.
Còn hai động từ nữa mà tôi muốn nói ở đây là TO LAY và TO LIE. Động từ TO LAY, LAID, LAID là đặt nằm xuống, một động từ TRANSITIVE cần túc từ đi theo sau như khi chúng ta nói THEY LAID A NEW CARPETFOR THE ROOM là người ta trải thảm mới cho căn phòng. TO LIE, LAY, LAIN, một INTRANSITIVE VERB thì không cần OBJECT có nghĩa là nằm xuống thí dụ I LAY ON THE SOFA TO WATCH THE NEWS ON THE TELEVISION là tôi nằm trên ghế sofa để xem tin tức truyền hình. Trúc Giang có muốn cho nghe hai thí dụ của cô với TO LAY và TO LIE không?
TRÚC GIANG
THE MOTHER LAID THE BABY IN THE CRIB THEN TURNED OFF THE LIGHT là người mẹ đặt đứa con vào nôi rồi tắt đèn.
HE LIES THERE AWAKE ALL NIGHT là ông ấy nằm đó không ngủ suốt đêm.
QA
I LAID THE KEYS SOMEWHERE AND NOW I CAN’T FIND THEM là tôi để chùm chìa khóa ở đâu bây giờ không tìm thấy.
THE BABY LAY DOWN AND SLEPT THROUGH THE NIGHT là đứa bé nằm xuống là ngủ một mạch đến sáng.
BBT
Tôi nhắc hai cô cẩn thận với động từ TO LIE, một động từ REGULAR nghĩa là nói dối. Người hay nói dối là LIAR không phải là L-I-E-R. Danh từ của động từ này là A LIE, một câu nói dối, như khi nói THAT IS A LIE. Danh từ A WHITE LIE nghĩa là một câu, một lời nói dối vô hại, không quan trọng như khi hạ thấp tuổi của mình xuống, hay nói một điều không thật để làm vui lòng người nghe chẳng hạn. LYING là tính nói dối, sự nói dối. Thí dụ LYING WILL NOT GET YOU VERY FAR cũng gần giống như câu chúng ta nói trong tiếng Việt "đường đi hay tối, nói dối hay cùng". HE IS LYING THROUGH HIS TEETH hay HE IS LYING WITH A STRAIGHT FACE nghĩa là ông ta nói dối tỉnh bơ, nhìn mặt không thể nào biết ông ấy đang nói dối.
QUỲNH ANH
Cám ơn ông thầy, chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến đây xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại vào tuần tới trên đài Hồn Việt Television. Bùi Bảo Trúc, Trúc Giang và Quỳnh Anh xin chào tạm biệt quí vị và hẹn gặp lại trong chương trình tới.
Bùi Bảo Trúc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét